De eerste zaal van ‘The Enclave‘ in het FOAM, is een krappe ruimte waar een zestal projectieschermen zijn opgehangen waar de korte films van Richard Mosse worden afgespeeld. Korte films waarin het prachtige landschap van Oeganda centraal staan worden afgewisseld met fragmenten waarin de minder mooie kant van Oeganda wordt getoond. Denk aan een gewelddadige confrontatie in een dorp of het hardhandig reanimeren van een pasgeboren baby in een smerig ziekenhuis. Deze fragmenten doen denken aan een oorlogsdocumentatie; de kwaliteit is rauw en de camera beweegt schokkend. Er is echter een cruciaal verschil; alle planten zijn felroze.

Op het eerste gezicht denk je dat de filmfragmenten bewerkt zijn met de computer maar niets is minder waar. Het geheim van Richard Mosses originele foto’s is dat hij beschikt over een infraroodcamera die oorspronkelijk voor militaire doeleinden werd gebruikt. De camera zorgt ervoor dat aardse kleuren getoond worden in magenta en werd gebruikt om gecamoufleerde soldaten te ontmaskeren. Planten, bomen en gras verschijnen direct in roze of paarse kleur op het rolletje. Omdat de films en foto’s niet achteraf bewerkt zijn maar direct in een magenta kleurenpalet op het rolletje verschijnen zien ze er erg realistisch uit. De beelden krijgen dankzij het prominente rozige palet een bijzonder mystieke uitstraling. Alsof het beeldmateriaal niet uit Congo, maar een sprookjeswereld afkomstig is. Bovendien roept de felle kleur zowel negatieve als positieve associaties op; het neonachtige roze is zowel de kleur van een pasgeschilderde meisjeskamer als de kleur van giftige chemische materiaal. De nare gebeurtenissen in de korte films in combinatie met het magenta palet laten de dualiteit van Congo op een bijzondere manier zien aan de bezoeker.

De tweede ruimte van de tentoonstelling is gevuld met landschapsfoto’s die Richard Mosse tijdens zijn reis naar het door conflicten geteisterde Congo heeft gemaakt. Deze foto’s laten een ander beeld van het Afrikaanse land zien dan de filmfragmenten. We zien prachtige landschappen, helderblauwe meren en diepe bergketens. Allen begroeit met roze en paarse flora. Met deze foto’s heeft Richard Mosse getracht Congo te tonen als land van prachtige, ongerepte natuur. De foto’s tonen op esthetische manier de schone kant van het land; terwijl het bijzondere kleurenpalet het geheel alleen nog maar mysterieuzer en mooier maakt.

Wat zo bijzonder is aan de filmfragmenten en de foto’s van Richard Mosse’s The Enclave is dat er twee werelden frontaal tegen elkaar botsen. De esthetische waarde van de prachtige wildernis van Congo botst met de miserie en ellende die kenmerkend zijn geworden voor de verscheurde republiek. De expositie toont horror en schoonheid tegelijk. Bovendien roepen de foto’s en films in de expositieruimte talloze vragen bij de bezoeker op. Is het materiaal geënsceneerd of niet? Is het psychedelische kleurenpalet niet echt als de camera deze zo registreert? En is de camera het instrument of is de fotograaf instrument van het apparaat? Het werk in de expositie is intrigerend en esthetisch tegelijk. Het geeft op een bijzondere wijze een weergave van een gebied met twee gezichten.

‘The Enclave’ is een bijzondere poging om de dualiteit van Congo uniek in beeld te brengen. Richard Mosse toont op confronterende wijze een land wat enerzijds de littekens draagt van talloze conflicten maar anderzijds over een wonderbaarlijk landschap beschikt, en weet deze twee werelden te versmelten. Een absolute aanrader. Richard Mosse – The Enclave is tot en met 1 juni 2014 te zien in het FOAM in Amsterdam.

Geschreven door gastblogger Jelle Havermans. Mis niets van EYEspired en schrijf je in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief.